ब्रह्मसूत्राणि
|| अथ प्रथमोऽध्यायः||
ॐ अथातो ब्रह्मजिज्ञासा ॐ || . . ||
ॐ जन्माद्यस्य यतः ॐ || . . ||
ॐ शास्त्रयोनित्त्वात् ॐ || . . ||
ॐ तत्तुसमन्वयात् ॐ || . . ||
ॐ ईक्षतेर्नाशब्दम् ॐ || . . ||
ॐ गौणश्चेन्नात्मशब्दात् ॐ || . . ||
ॐ तन्निष्ठस्य मोक्षोपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ हेयवत्त्वावचनाच्च ॐ || . . ||
ॐ स्वाप्ययात् ॐ || . . ||
ॐ गतिसामान्यात् ॐ || . . ||
ॐ श्रुतत्त्वाच्च ॐ || . . ||
ॐ आनन्दमयोऽभ्यासात् ॐ || . . ||
ॐ विकारशब्दान्नेतिचेन्न प्राचुर्यात् ॐ || . . ||
ॐ तद्धेतुव्यपदेशाच्च ॐ || . . ||
ॐ मान्त्रवर्णिकमेव च गीयते ॐ || . . ||
ॐ नेतरोऽनुपपत्तेः ॐ || . . ||
ॐ भेदव्यपदेशाच्च ॐ || . . ||
ॐ कामाच्च नानुमानापेक्षा ॐ || . . ||
ॐ अस्मिन्नस्य च तद्योगं शास्ति ॐ || . . ||
ॐ अन्तस्तद्धर्मोपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ भेदव्यपदेशच्चान्यः ॐ || . . ||
ॐ आकाशस्तल्लिङ्गात् ॐ || . . ||
ॐ अत एव प्राणः ॐ || . . ||
ॐ ज्योतिश्चरणाभिधानात् ॐ || . . ||
ॐ छन्दोऽभिधानान्नेतिचेन्न तथाचेतोऽर्पणनिगदात्तथा हि दर्शनम् ॐ || . . ||
ॐ भूतादिपादव्यपदेशोपपत्तेश्चैवम् ॐ || . . ||
ॐ उपदेशभेदान्नेतिचेन्नोभयस्मिन्नप्यविरोधात् ॐ || . . ||
ॐ प्राणस्तथानुगमात् ॐ || . . ||
ॐ नवक्तुरात्मोपदेशादिति चेदध्यात्मसम्बन्धभूमा ह्यस्मिन् ॐ || . . ||
ॐ शास्त्रदृष्ट्या तूपदेशो वामदेववत् ॐ || . . ||
ॐ जीवमुख्यप्राणलिङ्गान्नेति चेन्नोपासात्रैविध्यादाश्रितत्त्वादिह तद्योगात् ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
प्रथमाध्यायस्य प्रथमः पादः समाप्तः
ॐ सर्वत्र प्रसिद्धोपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ विवक्षितगुणोपपत्तेश्च ॐ || . . ||
ॐ अनुपपत्तेस्तु न शारीरः ॐ || . . ||
ॐ कर्मकर्तृव्यपदेशाच्च ॐ || . . ||
ॐ शब्दविशेषात् ॐ || . . ||
ॐ स्मृतेश्च ॐ || . . ||
ॐ अर्भकौकस्त्वात् तद्व्यपदेशाच्च नेति चेन्न निचाय्यत्वादेवं व्योमवच्च ॐ || . . ||
ॐ सम्भोगप्राप्तिरिति चेन्नवैशेष्यात् ॐ || . . ||
ॐ अत्ता चराचरग्रहणात् ॐ || . . ||
ॐ प्रकरणाच्च ॐ || . . ||
ॐ गुहां प्रविष्टावात्मानौ हि तद्दर्शनात् ॐ || . . ||
ॐ विशेषणाच्च ॐ || . . ||
ॐ अन्तर उपपत्तेः ॐ || . . ||
ॐ स्थानादिव्यपदेशाच्च ॐ || . . ||
ॐ सुखविशिष्टाभिधानादेव च ॐ || . . ||
ॐ श्रुतोपनिषत्कगत्यभिधानाच्च ॐ || . . ||
ॐ अनवस्थितेरसम्भवाच्च नेतरः ॐ || . . ||
ॐ अन्तर्याम्यधिदैवादिषु तद्धर्मव्यपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ न च स्मार्तमतद्धर्माभिपालात् ॐ || . . ||
ॐ शारीरश्चोभयेऽपि हि भेदेनैनमधीयते ॐ || . . ||
ॐ अदृश्यत्वादिगुणको धर्मोक्तेः ॐ || . . ||
ॐ विशेषणभेदव्यपदेशाभ्यां च नेतरौ ॐ || . . ||
ॐ रूपोपन्यासाच्च ॐ || . . ||
ॐ वैश्वानरः साधारणशब्दविशेषात् ॐ || . . ||
ॐ स्मर्यमाणमनुमानं स्यादिति ॐ || . . ||
ॐ शब्दादिभ्योऽन्तः प्रतिष्ठानान्नेति चेन्न तथा दृष्ट्युपदेशाद्सम्भवात् पुरुषविधमपि चैनमधीयते ॐ || . . ||
ॐ अत एव न देवता भूतं च ॐ || . . ||
ॐ साक्षादप्यविरोधं जैमिनिः ॐ || . . ||
ॐ अभिव्यक्तेरित्याश्मरथ्यः ॐ || . . ||
ॐ अनुस्मृतेर्बादरिः ॐ || . . ||
ॐ संपत्तेरिति जैमिनिस्तथा हि दर्शयति ॐ || . . ||
ॐ आमनन्ति चैनमस्मिन् ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
प्रथमाध्यायस्य द्वितीयः पादः समाप्तः
ॐ द्युभ्वाद्यायतनं स्वशब्दात् ॐ || . . ||
ॐ मुक्तोपसृप्यव्यपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ नानुमानमतच्छब्दात् ॐ || . . ||
ॐ प्राणभृच्च ॐ || . . ||
ॐ भेदव्यपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ प्रकरणात् ॐ || . . ||
ॐ स्थित्यदनाभ्यां च ॐ || . . ||
ॐ भूमा सम्प्रसादादध्युपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ धर्मोपपत्तेश्च ॐ || . . ||
ॐ अक्षरमम्बरान्तधृतेः ॐ || . . ||
ॐ सा च प्रशासनात् ॐ || . . ||
ॐ अन्यभावव्यावृत्तेश्च ॐ || . . ||
ॐ ईक्षतिकर्मव्यपदेशात् सः ॐ || . . ||
ॐ दहर उत्तरेभ्यः ॐ || . . ||
ॐ गतिशब्दाभ्यां तथा हि दृष्टं लिङ्गं च ॐ || . . ||
ॐ धृतेश्च महिम्नोऽस्यास्मिन्नुपलब्धेः ॐ || . . ||
ॐ प्रसिद्धेश्च ॐ || . . ||
ॐ इतरपरामर्शात् स इति चेन्नासम्भवात् ॐ || . . ||
ॐ उत्तराच्चेदाविर्भूतस्वरूपस्तु ॐ || . . ||
ॐ अन्यार्थश्च परामर्शः ॐ || . . ||
ॐ अल्पश्रुतेरिति चेत्तदुक्तम् ॐ || . . ||
ॐ अनुकृतेस्तस्य च ॐ || . . ||
ॐ अपि स्मर्यते ॐ || . . ||
ॐ शब्दादेव प्रमितः ॐ || . . ||
ॐ हृद्यपेक्षया तु मनुष्याधिकारत्वात् ॐ || . . ||
ॐ तदुपर्यपि बादरायणः सम्भवात् ॐ || . . ||
ॐ विरोधः कर्मणीति चेन्नानेकप्रतिपत्तेर्दर्शनात् ॐ || . . ||
ॐ शब्द इति चेन्नातः प्रभवात् प्रत्यक्षानुमानाभ्याम् ॐ || . . ||
ॐ अत एव च नित्यत्वम् ॐ || . . ||
ॐ समाननामरूपत्वाच्चावृत्तावप्यविरोधो दर्शनात्स्मृतेश्च ॐ || . . ||
ॐ मध्वादिष्वसम्भवादनधिकारं जैमिनिः ॐ || . . ||
ॐ ज्योतिषि भावाच्च ॐ || . . ||
ॐ भावं तु बादरायणोऽस्ति हि ॐ || . . ||
ॐ शुगस्य तदनादरश्रवणात् तदाद्रवणात् सूच्यते हि ॐ || . . ||
ॐ क्षत्रियत्वगतेश्चोत्तरत्र चैत्ररथेन लिङ्गात् ॐ || . . ||
ॐ संस्कारपरामर्शात् तदभावाभिलापाच्च ॐ || . . ||
ॐ तदभावनिर्धारणे च प्रवृत्तेः ॐ || . . ||
ॐ श्रवणाध्ययनार्थप्रतिषेधात् स्मृतेश्च ॐ || . . ||
ॐ कम्पनात् ॐ || . . ||
ॐ ज्योतिर्दर्शनात् ॐ || . . ||
ॐ आकाशोऽर्थान्तरत्वादिव्यपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ सुषुप्त्युत्क्रान्त्योर्भेदेन ॐ || . . ||
ॐ पत्यादिशब्देभ्यः ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
प्रथमाध्यायस्य तृतीयः पादः समाप्तः
ॐ आनुमानिकमप्येकेषामिति चेन्न शरीररूपकविन्यस्तगृहीतेर्दर्शयति च ॐ || . . ||
ॐ सूक्ष्मं तु तदर्हत्वात् ॐ || . . ||
ॐ तदधीनत्वादर्थवत् ॐ || . . ||
ॐ ज्ञेयत्वावचनाच्च ॐ || . . ||
ॐ वदतीति चेन्न प्राज्ञो हि ॐ || . . ||
ॐ प्रकरणात् ॐ || . . ||
ॐ त्रयाणामेव चैवमुपन्यासः प्रश्नश्च ॐ || . . ||
ॐ महद्वच्च ॐ || . . ||
ॐ चमसवदविशेषात् ॐ || . . ||
ॐ ज्योतिरुपक्रमात्तु तथा ह्यधीयत एके ॐ || . . ||
ॐ कल्पनोपदेशाच्च मध्वादिवदविरोधः ॐ || . . ||
ॐ न सङ्ख्योपसङ्ग्रहादपि नानाभावादतिरेकाच्च ॐ || . . ||
ॐ प्राणादयो वाक्यशेषात् ॐ || . . || ॐ
ॐ ज्योतिषैकेषामसत्यन्ने ॐ || . . ||
ॐ कारणत्वेन चाऽकाशादिषु यथाव्यपदिष्टोक्तेः ॐ || . . ||
ॐ समाकर्षात् ॐ || . . ||
ॐ जगद्वाचित्वात् ॐ || . . ||
ॐ जीवमुख्यप्राणलिङ्गादिति चेत्तद्व्याख्यातम् ॐ || . . ||
ॐ अन्यार्थं तु जैमिनिः प्रश्नव्याख्यानाभ्यामपि चैवमेके ॐ || . . ||
ॐ वाक्यान्वयात् ॐ || . . ||
ॐ प्रतिज्ञासिद्धेर्लिङ्गमाश्मरथ्यः ॐ || . . ||
ॐ उत्क्रमिष्यत एवम्भावादित्यौदुलोमिः ॐ || . . ||
ॐ अवस्थितेरिति काशकृत्स्नः ॐ || . . ||
ॐ प्रकृतिश्च प्रतिज्ञादृष्टान्तानुपरोधात् ॐ || . . ||
ॐ अभिध्योपदेशाच्च ॐ || . . ||
ॐ साक्षाच्चोभयाम्नानात् ॐ || . . ||
ॐ आत्मकृतेः परिणामात् ॐ || . . ||
ॐ योनिश्च हि गीयते ॐ || . . ||
ॐ एतेन सर्वे व्याख्याता व्याख्याताः ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
प्रथमाध्यायस्य चतुर्थः पादः समाप्तः
|| इति प्रथमोऽध्यायः||
|| अथ द्वितीयोऽध्यायः||
ॐ स्मृत्यनवकाशदोषप्रसङ्ग इति चेन्नान्यस्मृत्यनवकाशदोषप्रसङ्गात् ॐ || . . ||
ॐ इतरेषां चानुपलब्धेः ॐ || . . ||
ॐ एतेन योगः प्रत्युक्तः ॐ || . . ||
ॐ न विलक्षणत्वादस्य तथात्वं च शब्दात् ॐ || . . ||
ॐ दृश्यते तु ॐ || . . ||
ॐ अभिमानिव्यपदेशस्तु विशेषानुगतिभ्याम् ॐ || . . ||
ॐ असदिति चेन्न प्रतिषेधमात्रत्वात् ॐ || . . ||
ॐ अपीतौ तद्वत्प्रसङ्गादसमञ्जसम् ॐ || . . ||
ॐ न तु दृष्टान्तभावात् ॐ || . . ||
ॐ स्वपक्षदोषाच्च ॐ || . . ||
ॐ तर्काप्रतिष्ठानादप्यन्यथाऽनुमेयमिति चेदेवमप्यनिर्मोक्षप्रसङ्गः ॐ || . . ||
ॐ एतेन शिष्टाऽपरिग्रहा अपि व्याख्याताः ॐ || . . ||
ॐ भोक्त्रापत्तेरविभागश्चेत् स्याल्लोकवत् ॐ || . . ||
ॐ तदनन्यत्वमारम्भणशब्दादिभ्यः ॐ || . . ||
ॐ भावे चोपलब्धेः ॐ || . . ||
ॐ सत्त्वाच्चावरस्य ॐ || . . ||
ॐ असद्व्यपदेशान्नेति चेन्न धर्मान्तरेण वाक्यशेषात् ॐ || . . ||
ॐ युक्तेः शब्दान्तराच्च ॐ || . . ||
ॐ पटवच्च ॐ || . . ||
ॐ यथा प्राणादिः ॐ || . . ||
ॐ इतरव्यपदेशाद्धिताकरणादिदोषप्रसक्तिः ॐ || . . ||
ॐ अधिकं तु भेदनिर्देशात् ॐ || . . ||
ॐ अश्मादिवच्च तदनुपपत्तिः ॐ || . . ||
ॐ उपसंहारदर्शनान्नेति चेन्न क्षीरवद्धि ॐ || . . ||
ॐ देवादिवदपि लोके ॐ || . . ||
ॐ कृत्स्नप्रसक्तिर्निरवयवत्वशब्दकोपो वा ॐ || . . ||
ॐ श्रुतेस्तु शब्दमूलत्वात् ॐ || . . ||
ॐ आत्मनि चैवं विचित्राश्च हि ॐ || . . ||
ॐ स्वपक्षदोषाच्च ॐ || . . ||
ॐ सर्वोपेता च तद्दर्शनात् ॐ || . . ||
ॐ विकरणत्वान्नेति चेत् तदुक्तम् ॐ || . . ||
ॐ न प्रयोजनवत्त्वात् ॐ || . . ||
ॐ लोकवत्तु लीलाकैवल्यम् ॐ || . . ||
ॐ वैषम्यनैर्घृण्ये न सापेक्षत्वात् तथा हि दर्शयति ॐ || . . ||
ॐ कर्माविभागादिति चेन्नानादित्वात् ॐ || . . ||
ॐ उपपद्यते चाप्युपलभ्यते च ॐ || . . ||
ॐ सर्वधर्मोपपत्तेश्च ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
द्वितीयाध्यायस्य प्रथमः पादः समाप्तः
ॐ रचनानुपपत्तेश्च नानुमानम् ॐ || . . ||
ॐ प्रवृत्तेश्च ॐ || . . ||
ॐ पयोऽम्बुवच्चेत् तत्रापि ॐ || . . ||
ॐ व्यतिरेकानवस्थितेश्चानपेक्षत्वात् ॐ || . . ||
ॐ अन्यत्राभावाच्च न तृणादिवत् ॐ || . . ||
ॐ अभ्युपगमेऽप्यर्थाभावात् ॐ || . . ||
ॐ पुरुषाश्मवदिति चेत् तथापि ॐ || . . ||
ॐ अङ्गित्वानुपपत्तेः ॐ || . . ||
ॐ अन्यथाऽनुमितौ च ज्ञशक्तिवियोगात् ॐ || . . ||
ॐ विप्रतिषेधाच्चासमञ्जसम् ॐ || . . ||
ॐ महद्दीर्घवद् वा ह्रस्वपरिमण्डलाभ्याम् ॐ || . . ||
ॐ उभयथाऽपि न कर्मातस्तदभावः ॐ || . . ||
ॐ समवायाभ्युपगमाच्च साम्यादनवस्थितेः ॐ || . . ||
ॐ नित्यमेव च भावात् ॐ || . . ||
ॐ रूपादिमत्त्वाच्च विपर्ययो दर्शनात् ॐ || . . ||
ॐ उभयथा च दोषात् ॐ || . . ||
ॐ अपरिग्रहाच्चात्यन्तमनपेक्षा ॐ || . . ||
ॐ समुदाय उभयहेतुकेऽपि तदप्राप्तिः ॐ || . . ||
ॐ इतरेतरप्रत्ययत्वादिति चेन्नोत्पत्तिमात्रनिमित्तत्वात् ॐ || . . ||
ॐ उत्तरोत्पादे च पूर्वनिरोधात् ॐ || . . ||
ॐ असति प्रतिज्ञोपरोधो यौगपद्यमन्यथा ॐ || . . ||
ॐ प्रतिसङ्ख्याप्रतिसङ्ख्यानिरोधाप्राप्तिरविच्छेदात् ॐ || . . ||
ॐ उभयथा च दोषात् ॐ || . . ||
ॐ आकाशे चाविशेषात् ॐ || . . ||
ॐ अनुस्मृतेश्च ॐ || . . ||
ॐ नासतोऽदृष्टत्वात् ॐ || . . ||
ॐ उदासीनानामपि चैवं सिद्धिः ॐ || . . ||
ॐ नाभाव उपलब्धेः ॐ || . . ||
ॐ वैधर्म्याच्च न स्वप्नादिवत् ॐ || . . ||
ॐ न भावोऽनुपलब्धेः ॐ || . . ||
ॐ क्षणिकत्वाच्च ॐ || . . ||
ॐ सर्वथाऽनुपपत्तेश्च ॐ || . . ||
ॐ नैकस्मिन्नसम्भवात् ॐ || . . ||
ॐ एवञ्चाऽत्माकार्त्स्न्यम् ॐ || . . ||
ॐ नच पर्यायादप्यविरोधो विकारादिभ्यः ॐ || . . ||
ॐ अन्त्यावस्थितेश्चोभयनित्यत्वादविशेषात् ॐ || . . ||
ॐ पत्युरसामञ्जस्यात् ॐ || . . ||
ॐ सम्बन्धानुपपत्तेश्च ॐ || . . ||
ॐ अधिष्ठानानुपपत्तेश्च ॐ || . . ||
ॐ करणवच्चेन्न भोगादिभ्यः ॐ || . . ||
ॐ अन्तवत्त्वमसर्वज्ञता वा ॐ || . . ||
ॐ उत्पत्त्यसम्भवात् ॐ || . . ||
ॐ न च कर्तुः करणम् ॐ || . . ||
ॐ विज्ञानादिभावे वा तदप्रतिषेधः ॐ || . . ||
ॐ विप्रतिषेधाच्च ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
द्वितीयाध्यायस्य द्वितीयः पादः समाप्तः
ॐ न वियदश्रुतेः ॐ || . . ||
ॐ अस्ति तु ॐ || . . ||
ॐ गौण्यसम्भवात् ॐ || . . ||
ॐ शब्दाच्च ॐ || . . ||
ॐ स्याच्चैकस्य ब्रह्मशब्दवत् ॐ || . . ||
ॐ प्रतिज्ञाहानिरव्यतिरेकाच्छब्देभ्यः ॐ || . . ||
ॐ यावद्विकारं तु विभागो लोकवत् ॐ || . . ||
ॐ एतेन मातरिश्वा व्याख्यातः ॐ || . . ||
ॐ असम्भवस्तु सतोऽनुपपत्तेः ॐ || . . ||
ॐ तेजोऽतस्तथा ह्याह ॐ || . . ||
ॐ आपः ॐ || . . ||
ॐ पृथिव्यधिकाररूपशब्दान्तरादिभ्यः ॐ || . . ||
ॐ तदभिध्यानादेव तु तल्लिङ्गात् सः ॐ || . . ||
ॐ विपर्ययेण तु क्रमोऽत उपपद्यते च ॐ || . . ||
ॐ अन्तरा विज्ञानमनसी क्रमेण तल्लिङ्गादिति चेन्नाविशेषात् ॐ || . . ||
ॐ चराचरव्यपाश्रयस्तु स्यात् तद्व्यपदेशो भाक्तस्तद्भावभावित्वात् ॐ || . . ||
ॐ नात्माऽश्रुतेर्नित्यत्वाच्च ताभ्यः ॐ || . . ||
ॐ ज्ञोऽत एव ॐ || . . ||
ॐ उत्क्रान्तिगत्यागतीनाम् ॐ || . . ||
ॐ स्वात्मना चोत्तरयोः ॐ || . . ||
ॐ नाणुरच्छ्रुतेरिति चेन्नेतराधिकारात् ॐ || . . ||
ॐ स्वशब्दोन्मानाभ्यां च ॐ || . . ||
ॐ अविरोधश्चन्दनवत् ॐ || . . ||
ॐ अवस्थितिवैशेष्यादिति चेन्नाभ्युपगमाद्धृद्धि हि ॐ || . . ||
ॐ गुणाद् वाऽऽलोकवत् ॐ || . . ||
ॐ व्यतिरेको गन्धवत् तथा च दर्शयति ॐ || . . ||
ॐ पृथगुपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ तद्गुणसारत्वात्तु तद्व्यपदेशः प्राज्ञवत् ॐ || . . ||
ॐ यावदात्मभावित्वाच्च न दोषस्तद्दर्शनात् ॐ || . . ||
ॐ पुंस्त्वादिवत्त्वस्य सतोऽभिव्यक्तियोगात् ॐ || . . ||
ॐ नित्योपलब्ध्यनुपलब्धिप्रसङ्गोऽन्यतरनियमो वाऽन्यथा ॐ || . . ||
ॐ कर्ता शास्त्रार्थवत्त्वात् ॐ || . . ||
ॐ विहारोपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ उपादानात् ॐ || . . SC||
ॐ व्यपदेशाच्च क्रियायां न चेन्निर्देशविपर्ययः ॐ || . . ||
ॐ उपलब्धिवदनियमः ॐ || . . ||
ॐ शक्तिविपर्ययात् ॐ || . . ||
ॐ समाध्यभावाछ ॐ || . . ||
ॐ यथा च तक्षोभयथा ॐ || . . ||
ॐ परात्तु तच्छ्रुतेः ॐ || . . ||
ॐ कृतप्रयत्नापेक्षस्तु विहितप्रतिषेद्धावैयर्थ्यादिभ्यः ॐ || . . ||
ॐ अंशो नानाव्यपदेशादन्यथा चापि दाशकितवादित्वमधीयत एके ॐ || . . ||
ॐ मन्त्रवर्णात् ॐ || . . ||
ॐ अपि स्मर्यते ॐ || . . ||
ॐ प्रकाशादिवन्नैवं परः ॐ || . . ||
ॐ स्मरन्ति च ॐ || . . ||
ॐ अनुज्ञापरिहारौ देहसम्बन्धाज्ज्योतिरादिवत् ॐ || . . ||
ॐ असन्ततेश्चाव्यतिकरः ॐ || . . ||
ॐ आभास एव च ॐ || . . ||
ॐ अदृष्टानियमात् ॐ || . . ||
ॐ अभिसन्ध्यादिष्वपि चैवम् ॐ || . . ||
ॐ प्रदेशादिति चेन्नान्तर्भावात् ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
द्वितीयाध्यायस्य तृतीयः पादः समाप्तः
ॐ तथा प्राणाः ॐ || . . ||
ॐ गौण्यसम्भवात् ॐ || . . ||
ॐ प्रतिज्ञानुपरोधाच्च ॐ || . . ||
ॐ तत्प्राक्छ्ह्रुतेश्च ॐ || . . ||
ॐ तत्पूर्वकत्वाद् वाचः ॐ || . . ||
ॐ सप्त गतेर्विशेषितत्वाच्च ॐ || . . ||
ॐ हस्तादयस्तु स्थितेऽतो नैवम् ॐ || . . ||
ॐ अणवश्च ॐ || . . ||
ॐ श्रेष्ठश्च ॐ || . . ||
ॐ न वायुक्रिये पृथगुपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ चक्षुरादिवत्तु तत्सहशिष्ट्यादिभ्यः ॐ || . . ||
ॐ अकरणत्वाच्च न दोषस्तथा हि दर्शयति ॐ || . . ||
ॐ पञ्चवृत्तिर्मनोवद् व्यपदिश्यते ॐ || . . ||
ॐ अणुश्च ॐ || . . ||
ॐ ज्योतिराद्यधिष्ठानं तु तदामननात् ॐ || . . ||
ॐ प्राणवता शब्दात् ॐ || . . ||
ॐ तस्य च नित्यत्वात् ॐ || . . ||
ॐ त इन्द्रियाणि तद्व्यपदेशादन्यत्र श्रेष्ठात् ॐ || . . ||
ॐ भेदश्रुतेः ॐ || . . ||
ॐ वैलक्षण्याच्च ॐ || . . ||
ॐ संज्ञामूर्तिक्लृप्तिस्तु त्रिवृत्कुर्वत उपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ मांसादि भौमं यथाशब्दमितरयोश्च ॐ || . . ||
ॐ वैष्यात्तु तद्वादस्तद्वादः ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
द्वितीयाध्यायस्य चतुर्थः पादः समाप्तः
|| इति द्वितीयोऽध्यायः||
|| अथ तृतीयोऽध्यायः||
ॐ तदन्तरप्रतिपत्तौ रंहति सम्परिष्वक्तः प्रश्ननिरूपणाभ्याम् ॐ || . . ||
ॐ त्र्यात्मकत्वात्तु भूयस्त्वात् ॐ || . . ||
ॐ प्राणगतेश्च ॐ || . . ||
ॐ अग्न्यादिगतिश्रुतेरिति चेन्न भाक्तत्वात् ॐ || . . ||
ॐ प्रथमेऽश्रवणादिति चेन्न ता एव ह्युपपत्तेः ॐ || . . ||
ॐ अश्रुतत्वादिति चेन्नेष्टादिकारिणां प्रतीतेः ॐ || . . ||
ॐ भाक्तं वाऽनात्मवित्त्वात् तथा हि दर्शयति ॐ || . . ||
ॐ कृतात्ययेऽनुशयवान् दृष्टस्मृतिभ्यां ॐ || . . ||
ॐ यथेतमनेवं च ॐ || . . ||
ॐ चरणादिति चेन्न तदुपलक्षणार्थेति कार्ष्णाजिनिः ॐ || . . ||
ॐ आनर्थक्यमिति चेन्न तदपेक्षत्वात् ॐ || . . ||
ॐ सुकृतदुष्कृते एवेति तु बादरिः ॐ || . . ||
ॐ अनिष्टादिकारिणामपि च श्रुतम् ॐ || . . ||
ॐ संयमने त्वनुभूयेतरेषामारोहावरोहौ तद्गतिदर्शनात् ॐ || . . ||
ॐ स्मरन्ति च ॐ || . . ||
ॐ अपि सप्त ॐ || . . ||
ॐ तत्रापि च तद्व्यापारादविरोधः ॐ || . . ||
ॐ विद्याकर्मणोरिति तु प्रकृतत्वात् ॐ || . . ||
ॐ न तृतीये तथोपलब्धेः ॐ || . . ||
ॐ स्मर्यतेऽपि च लोके ॐ || . . ||
ॐ दर्शनाच्च ॐ || . . ||
ॐ तृतीये शब्दावरोधः संशोकजस्य ॐ || . . ||
ॐ तत्साभाव्यापत्तिरुपपत्तेः ॐ || . . ||
ॐ नातिचिरेण विशेषात् ॐ || . . ||
ॐ अन्याधिष्ठते पूर्ववदभिलापात् ॐ || . . ||
ॐ अशुद्धमिति चेन्न शब्दात् ॐ || . . ||
ॐ रेतः सिग्योगोऽथ ॐ || . . ||
ॐ योनेः शरीरम् ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
तृतीयाध्यायस्य प्रथमः पादः समाप्तः
ॐ सन्ध्ये सृष्टिराह हि ॐ || . . ||
ॐ निर्मातारं चैके पुत्रादयश्च ॐ || . . ||
ॐ मायामात्रं तु कार्त्स्न्येनानभिव्यक्तस्वरूपत्वात् ॐ || . . ||
ॐ सूचकश्च हि श्रुतेराचक्षते च तद्विदः ॐ || . . ||
ॐ पराभिध्यानात्तु तिरोहितं ततो ह्यस्य बन्धविपर्ययौ ॐ || . . ||
ॐ देहयोगाद् वासोऽपि ॐ || . . ||
ॐ तदभावो नाडीषु तच्छ्रुतेरात्मनि ह ॐ || . . ||
ॐ अतः प्रबोधोऽस्मात् ॐ || . . ||
ॐ स एव च कर्मानुस्मृतिशब्दविधिभ्यः ॐ || . . ||
ॐ मुग्धेऽर्धसंपत्तिः परिशेषात् ॐ || . . ||
ॐ न स्थानतोऽपि परस्योभयलिङ्गं सर्वत्र हि ॐ || . . ||
ॐ न भेदादिति चेन्न प्रत्येकमतद्वचनात् ॐ || . . ||
ॐ अपि चैवमेके ॐ || . . ||
ॐ अरूपवदेव हि तत्प्रधानत्वात् ॐ || . . ||
ॐ प्रकाशवच्चावैयर्थ्यम् ॐ || . . ||
ॐ आह च तन्मात्रम् ॐ || . . ||
ॐ दर्शयति चाथो अपि स्मर्यते ॐ || . . ||
ॐ अत एव चोपमा सूर्यकादिवत् ॐ || . . ||
ॐ अम्बुवदग्रहणात्तु न तथात्वम् ॐ || . . ||
ॐ वृद्धिह्रासभाक्त्वमन्तर्भावादुभयसामञ्जस्यादेवम् ॐ || . . ||
ॐ दर्शनाच्च ॐ || . . ||
ॐ प्रकृतैतावत्त्वं हि प्रतिषेधति ततो ब्रवीति च भूयः ॐ || . . ||
ॐ तदव्यक्तमाह हि ॐ || . . ||
ॐ अपि संराधने प्रत्यक्षानुमानाभ्याम् ॐ || . . ||
ॐ प्रकाशवच्चावैशेष्यं ॐ || . . ||
ॐ प्रकाशश्च कर्मण्यभ्यासात् ॐ || . . ||
ॐ अतोऽनन्तेन तथा हि लिङ्गम् ॐ || . . ||
ॐ उभयव्यपदेशात्त्वहिकुण्डलवत् ॐ || . . ||
ॐ प्रकाशाश्रयवद् वा तेजस्त्वात् ॐ || . . ||
ॐ पूर्ववद् वा ॐ || . . ||
ॐ प्रतिषेधाच्च ॐ || . . ||
ॐ परमतः सेतून्मानसम्बन्धभेदव्यपदेशेभ्यः ॐ || . . ||
ॐ दर्शनात्तु ॐ || . . ||
ॐ बुद्ध्यर्थः पादवत् ॐ || . . ||
ॐ स्थानविशेषात् प्रकाशादिवत् ॐ || . . ||
ॐ उपपत्तेश्च ॐ || . . ||
ॐ तथाऽन्यत् प्रतिषेधात् ॐ || . . ||
ॐ अनेन सर्वगतत्वमायामयशब्दादिभ्यः ॐ || . . ||
ॐ फलमत उपपत्तेः ॐ || . . ||
ॐ श्रुतत्वाच्च ॐ || . . ||
ॐ धर्मं जैमिनिरत एव ॐ || . . ||
ॐ पूर्वं तु बादरायणो हेतुव्यपदेशात् ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
तृतीयाध्यायस्य द्वितीयः पादः समाप्तः
ॐ सर्ववेदान्तप्रत्ययं चोदनाद्यविशेषात् ॐ || . . ||
ॐ भेदान्नेति चेदेकस्यामपि ॐ || . . ||
ॐ स्वाध्यायस्य तथात्वेन हि समाचारेऽधिकाराच्च ॐ || . . ||
ॐ सलिलवच्च तन्नियमः ॐ || . . ||
ॐ दर्शयति च ॐ || . . ||
ॐ उपसंहारोऽर्थाभेदाद् विधिशेषवत् समाने च ॐ || . . ||
ॐ अन्यथात्वं शब्दादिति चेन्नाविशेषात् ॐ || . . ||
ॐ न वा प्रकरणभेदात् परोवरीयस्त्वादिवत् ॐ || . . ||
ॐ संज्ञातश्चेत् तदुक्तमस्ति तु तदपि ॐ || . . ||
ॐ प्राप्तेश्च समञ्जसम् ॐ || . . ||
ॐ सर्वाभेदादन्यत्रेमे ॐ || . . ||
ॐ आनन्दादयः प्रधानस्य ॐ || . . ||
ॐ प्रियशिरस्त्वाद्यप्राप्तिरुपचयापचयौ हि भेदे ॐ || . . ||
ॐ इतरे त्वर्थसामान्यात् ॐ || . . ||
ॐ आध्यानाय प्रयोजनाभावात् ॐ || . . ||
ॐ आत्मशब्दाच्च ॐ || . . ||
ॐ आत्मगृहीतिरितरवदुत्तरात् ॐ || . . ||
ॐ अन्वयादिति चेत् स्यादवधारणात् ॐ || . . ||
ॐ कार्याख्यानादपूर्वम् ॐ || . . ||
ॐ समान एवञ्चाभेदात् ॐ || . . ||
ॐ सम्बन्धादेवमन्यत्रापि ॐ || . . ||
ॐ न वा विशेषात् ॐ || . . ||
ॐ दर्शयति च ॐ || . . ||
ॐ सम्भृतिद्युव्याप्त्यपि चातः ॐ || . . ||
ॐ पुरुषविद्यायामपि चेतरेषामनाम्नानात् ॐ || . . ||
ॐ वेधाद्यर्थभेदात् ॐ || . . ||
ॐ हानौ तूपायनशब्दशेषत्वात् कुशाच्छन्दस्तुत्युपगानवत् तदुक्तम् ॐ || . . ||
ॐ साम्पराये तर्तव्याभावात् तथा ह्यन्ये ॐ || . . ||
ॐ छन्दत उभयाविरोधात् ॐ || . . ||
ॐ गतेरर्थवत्त्वमुभयथाऽन्यथा हि विरोधः ॐ || . . ||
ॐ उपपन्नस्तल्लक्षणार्थोपलब्धेर्लोकवत् ॐ || . . ||
ॐ अनियमः सर्वेषामविरोधाच्छब्दानुमानाभ्याम् ॐ || . . ||
ॐ यावदधिकारमवस्थितिराधिकारिकाणाम् ॐ || . . ||
ॐ अक्षरधियां त्वविरोधः सामान्यतद्भावाभ्यामौपसदवत् तदुक्तम् ॐ || . . ||
ॐ इयदामननात् ॐ || . . ||
ॐ अन्तरा भूतग्रामवदिति चेत् तदुक्तम् ॐ || . . SC||
ॐ अन्यथा भेदानुपपत्तिरिति चेन्नोपदेशवत् ॐ || . . ||
ॐ व्यतिहारो विशिंषन्ति हीतरव्रत् ॐ || . . ||
ॐ सैव हि सत्यादयः ॐ || . . ||
ॐ कामादितरत्र तत्र चाऽयतनादिभ्यः ॐ || . . ||
ॐ आदरादलोपः ॐ || . . ||
ॐ उपस्थितेस्तद्वचनात् ॐ || . . ||
ॐ तन्निर्धारणार्थनियमस्तद्दृष्टेः पृथग्ध्यप्रतिबन्धः फलम् ॐ || . . ||
ॐ प्रदानवदेव तदुक्तम् ॐ || . . ||
ॐ लिङ्गभूयस्त्वात् तद्धि बलीयस्तदपि ॐ || . . ||
ॐ पूर्वविकल्पः प्रकरणात् स्यात् क्रियामानसवत् ॐ || . . ||
ॐ अतिदेशाच्च ॐ || . . ||
ॐ विद्यैव तु निर्धारणात् ॐ || . . ||
ॐ दर्शनाच्च ॐ || . . ||
ॐ श्रुत्यादिबलीयस्त्वाच्च न बाधः ॐ || . . ||
ॐ अनुबन्धादिभ्यः || . . ||
ॐ प्रज्ञान्तरपृथक्त्ववद् दृष्टिश्च तदुक्तम् ॐ || . . ||
ॐ न सामान्यादप्युपलब्धेर्मृत्युवन्नहि लोकापत्तिः ॐ || . . ||
ॐ परेण च शब्दस्य ताद्विध्यं भूयस्त्वात्त्वनुबन्धः ॐ || . . ||
ॐ एक आत्मनः शरीरे भावात् ॐ || . . ||
ॐ व्यतिरेकस्तद्भावभावित्वान्न तूपलब्धिवत् ॐ || . . ||
ॐ अङ्गावबद्धास्तु न शाखासु हि प्रतिवेदम् ॐ || . . ||
ॐ मन्त्रादिवद् वाऽविरोधः ॐ || . . ||
ॐ भूम्नः क्रतुवज्ज्यायस्त्वं तथा च दर्शयति ॐ || . . ||
ॐ नाना शब्दादिभेदात् ॐ || . . ||
ॐ विकल्पो विशिष्टफलत्वात् ॐ || . . ||
ॐ काम्यास्तु यथाकामं समुच्चीयेरन् न वा पूर्वहेत्वभावात् ॐ || . . ||
ॐ अङ्गेषु यथाऽऽश्रयभावः ॐ || . . ||
ॐ शिष्टेश्च ॐ || . . ||
ॐ समाहारात् ॐ || . . ||
ॐ गुणसाधारण्यश्रुतेश्च ॐ || . . ||
ॐ न वाऽतत्सहभावाश्रुतेः ॐ || . . ||
ॐ दर्शनाच्च ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
तृतीयाध्यायस्य तृतीयः पादः समाप्तः
ॐ पुरुषार्थोऽतः शब्दादिति बादरायणः ॐ || . . ||
ॐ शेषत्वात् पुरुषार्थवादो यथाऽन्येष्विति जैमिनिः ॐ || . . ||
ॐ आचारदर्शनात् ॐ || . . ||
ॐ तच्छ्रुतेः ॐ || . . ||
ॐ समन्वारम्भणात् ॐ || . . ||
ॐ तद्वतो विधानात् ॐ || . . ||
ॐ नियमाच्च ॐ || . . ||
ॐ अधिकोपदेशात्तु बादरायणस्यैवं तद्दर्शनात् ॐ || . . ||
ॐ तुल्यं तु दर्शनम् ॐ || . . ||
ॐ असार्वत्रिकी ॐ || . . ||
ॐ विभागः शतवत् ॐ || . . ||
ॐ अध्ययनमात्रवतः ॐ || . . ||
ॐ नाविशेषात् ॐ || . . ||
ॐ स्तुतयेऽनुमतिर्वा ॐ || . . ||
ॐ कामकारेण चैके ॐ || . . ||
ॐ उपमर्दं च ॐ || . . ||
ॐ ऊर्ध्वरेतस्सु च शब्दे हि ॐ || . . ||
ॐ परामर्शं जैमिनिरचोदना चापवदिति हि ॐ || . . ||
ॐ अनुष्ठेयं बादरायणः साम्यश्रुतेः ॐ || . . ||
ॐ विधिर्वा धारणवत् ॐ || . . ||
ॐ स्तुतिमात्रमुपादानादिति चेन्नापूर्वत्वात् ॐ || . . ||
ॐ भावशब्दाच्च ॐ || . . ||
ॐ पारिप्लवार्था इति चेन्न विशेषितत्वात् ॐ || . . ||
ॐ तथा चैकवाक्योपबन्धात् ॐ || . . ||
ॐ अत एव चाग्नीन्धनाद्यनपेक्षा ॐ || . . ||
ॐ सर्वापेक्षा च यज्ञादिश्रुतेः अश्ववत् ॐ || . . ||
ॐ शमदमाद्युपेतः स्यात् तथाऽपि तु तद्विधेस्तदङ्गतया तेषामवश्यानुष्ठेयत्वात् ॐ || . . ||
ॐ सर्वान्नानुमतिश्च प्राणात्यये तद्दर्शनात् ॐ || . . ||
ॐ अबाधाच्च ॐ || . . ||
ॐ अपि स्मर्यते ॐ || . . ||
ॐ शब्दश्चातोऽकामकारे ॐ || . . ||
ॐ विहितत्वाच्चाऽश्रमकर्मापि ॐ || . . ||
ॐ सहकारित्वेन च ॐ || . . ||
ॐ सर्वथाऽपि तु त एवोभयलिङ्गात् ॐ || . . ||
ॐ अनभिभवं च दर्शयति ॐ || . . ||
ॐ अन्तरा चापि तु तद्दृष्टेः ॐ || . . ||
ॐ अपि स्मर्यते ॐ || . . ||
ॐ विशेषणानुग्रहं ॐ || . . ||
ॐ अतस्त्वितरज्ज्यायो लिङ्गाच्च ॐ || . . ||
ॐ तद्भूतस्य तु तद्भावो जैमिनेरपि नियमातद्रूपाभावेभ्यः ॐ || . . ||
ॐ न चाधिकारिकमपि पतनानुमानात् तदयोगात् ॐ || . . ||
ॐ उपपूर्वमपीत्येके भावशमनवत् तदुक्तम् ॐ || . . ||
ॐ बहिस्तूभयथापि स्मृतेराचाराच्च ॐ || . . ||
ॐ स्वामिनः फलश्रुतेरित्यात्रेयः ॐ || . . ||
ॐ आर्त्विज्यमित्यौडुलोमिस्तस्मै हि परिक्रियते ॐ || . . ||
ॐ सहकार्यन्तरविधिः पक्षेण तृतीयं तद्वतो विध्यादिवत् ॐ || . . ||
ॐ कृत्स्नभावात्तु गृहिणोपसंहारः ॐ || . . ||
ॐ मौनवदितरेषामप्युपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ अनाविष्कुर्वन्नन्वयात् ॐ || . . ||
ॐ ऐहिकमप्रस्तुतप्रतिबन्धे तद्दर्शनात् ॐ || . . ||
ॐ एवं मुक्तिफलानियमस्तदवस्थावधृतेस्तदवस्थावधृतेः ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
तृतीयाध्यायस्य चतुर्थः पादः समाप्तः
|| इति तृतीयोऽध्यायः||
|| अथ चतुर्थोऽध्यायः||
ॐ आवृत्तिरसकृदुपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ लिङ्गाच्च ॐ || . . ||
ॐ आत्मेति तूपगच्छन्ति ग्राहयन्ति च ॐ || . . ||
ॐ न प्रतीके न हि सः ॐ || . . ||
ॐ ब्रह्मदृष्टिरुत्कर्षात् ॐ || . . ||
ॐ आदित्यादिमतयश्चाङ्ग उपपत्तेः ॐ || . . ||
ॐ आसीनः सम्भवात् ॐ || . . ||
ॐ ध्यानाच्च ॐ || . . ||
ॐ अचलत्वं चापेक्ष्य ॐ || . . ||
ॐ स्मरन्ति च ॐ || . . ||
ॐ यत्रैकाग्रता तत्राविशेषात् ॐ || . . ||
ॐ आ प्रयाणात् तत्रापि हि दृष्टम् ॐ || . . ||
ॐ तदधिगम उत्तरपूर्वाघयोरश्लेषविनाशौ तद्व्यपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ इतरस्याप्येवमसंश्लेषः पाते तु ॐ || . . ||
ॐ अनारब्धकार्ये एव तु पूर्वे तदवधेः ॐ || . . ||
ॐ अग्निहोत्रादि तु तत्कार्यायैव तद्दर्शनात् ॐ || . . ||
ॐ अतोऽन्यदपीत्येकेषामुभयोः ॐ || . . ||
ॐ यदेव विद्ययेति हि ॐ || . . ||
ॐ भोगेन त्वितरे क्षपयित्वाऽथ सम्पत्स्यते ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
चतुर्थाध्यायस्य प्रथमः पादः समाप्तः
ॐ वाङ्ग्मनसि दर्शनाच्छब्दाच्च ॐ || . . ||
ॐ अत एव च सर्वाण्यनु ॐ || . . ||
ॐ तन्मनः प्राण उत्तरात् ॐ || . . ||
ॐ सोऽध्यक्षे तदुपगमादिभ्यः ॐ || . . ||
ॐ भूतेषु तच्छ्रुतेः ॐ || . . ||
ॐ नैकस्मिन् दर्शयतो हि ॐ || . . ||
ॐ समना चासृत्युपक्रमादमृतत्वं चानुपोष्य ॐ || . . ||
ॐ तदापीतेः संसारव्यपदेशात् ॐ || . . ||
ॐ सूक्ष्मं प्रमाणतश्च तथोपलब्धेः ॐ || . . ||
ॐ नोपमर्देनातः ॐ || . . ||
ॐ अस्यैव चोपपत्तेरूष्मा ॐ || . . ||
ॐ प्रतिषेधादिति चेन्न शारीरात् ॐ || . . ||
ॐ स्पष्टो ह्येकेषाम् ॐ || . . ||
ॐ स्मर्यते च ॐ || . . ||
ॐ तानि परे तथा ह्याह ॐ || . . ||
ॐ अविभागो वचनात् ॐ || . . ||
ॐ तदोकोऽग्रज्वलनं तत्प्रकाशितद्वारो विद्यासामर्थ्यात् तच्छेषगत्यनुस्मृतियोगाच्च हार्दानुगृहीताः शताधिकया ॐ || . . ||
ॐ रश्म्यनुसारी ॐ || . . ||
ॐ निशि नेति चेन्न संभन्धात् ॐ || . . ||
ॐ यावद्देहभावित्वाद्दर्शयति च ॐ || . . ||
ॐ अतश्चायनेऽपि दक्षिणे ॐ || . . ||
ॐ योगिनः प्रति च स्मर्येते स्मार्ते चैते ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
चतुर्थाध्यायस्य द्वितीयः पादः समाप्तः
ॐ अर्चिरादिना तत्प्रथितेः ॐ || . . ||
ॐ वायुशब्दादविशेषविशेषाभ्याम् ॐ || . . ||
ॐ तटितोऽधि वरुणः सम्बन्धात् ॐ || . . ||
ॐ आतिवाहिकास्तल्लिङ्गात् ॐ || . . ||
ॐ उभयव्यामोहात् तत्सिद्धेः ॐ || . . ||
ॐ वैद्युतेनैव ततस्तच्छ्रुतेः ॐ || . . ||
ॐ कार्यं बादरिरस्य गत्युपपत्तेः ॐ || . . ||
ॐ विशेषितत्त्वाच्च ॐ || . . ||
ॐ सामीप्यात्तु तद्व्यपदेशः ॐ || . . ||
ॐ कार्यात्यये तदध्यक्षेण सहातः परमभिधानात् ॐ || . . ||
ॐ स्मृतेश्च ॐ || . . ||
ॐ परं जैमिनिर्मुख्यत्वात् ॐ || . . ||
ॐ दर्शनाच्च ॐ || . . ||
ॐ न च कार्ये प्रतिपत्त्यभिसन्धिः ॐ || . . ||
ॐ अप्रतीकालम्बनान्नयतीति बादरायणः उभयथा च दोषात् तत्क्रतुश्च ॐ || . . ||
ॐ विशेषं च दर्शयति ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
चतुर्थाध्यायस्य तृतीयः पादः समाप्तः
ॐ सम्पद्याविहाय स्वेन शब्दात् ॐ || . . ||
ॐ मुक्तः प्रतिज्ञानात् ॐ || . . ||
ॐ आत्मा प्रकरणात् ॐ || . . ||
ॐ अविभागेन दृष्तत्वात् ॐ || . . ||
ॐ ब्राह्मेण जैमिनिरुपन्यासादिभ्यः ॐ || . . ||
ॐ चितिमात्रेण तदात्मकत्वादित्यौडुलोमिः ॐ || . . ||
ॐ एवमप्युपन्यासात् पूर्वभावादविरोधं बादरायणः ॐ || . . ||
ॐ सङ्कल्पादेव तु तच्छ्रुतेः ॐ || . . ||
ॐ अत एव चानन्याधिपतिः ॐ || . . ||
ॐ अभावं बादरिराह ह्येवम् ॐ || . . ||
ॐ भावं जैमिनिर्विकल्पाम्नानात् ॐ || . . ||
ॐ द्वादशाहवदुभयविधं बादरायणोऽतः ॐ || . . ||
ॐ तन्वभावे सन्ध्यवदुपपत्तेः ॐ || . . ||
ॐ भावे जाग्रद्वत् ॐ || . . ||
ॐ प्रदीपवदावेशस्तथा हि दर्शयति ॐ || . . ||
ॐ स्वाप्ययसम्पत्त्योरन्यतरापेक्षमाविष्कृतं हि ॐ || . . ||
ॐ जगद्व्यापारवर्जं ॐ || . . ||
ॐ प्रकरणादसन्निहितत्त्वाच्च ॐ || . . ||
ॐ प्रत्यक्षोपदेशादिति चेन्नाऽधिकारिकमण्डलस्थोक्तेः ॐ || . . ||
ॐ विकारावर्ति च तथा हि दर्शयति ॐ || . . ||
ॐ स्थितिमाह दर्शयतश्चैवं प्रत्यक्षानुमाने ॐ || . . ||
ॐ भोगमात्रसाम्यलिङ्गाच्च ॐ || . . ||
ॐ अनावृत्तिः शब्दादनावृत्तिः शब्दात् ॐ || . . ||
इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
चतुर्थाध्यायस्य चतुर्थः पादः समाप्तः
|| इति चतुर्थोऽध्यायः||